Kultura żydowska odgrywała w Polsce przełomu XIX i XX wieku ogromną rolę. Nic dziwnego, skoro
szacuje się, że w 1939 roku, czyli przed wybuchem II wojny światowej, Żydzi stanowili około 10%
populacji Polski. Wymieniając chociażby takie nazwiska jak Julian Tuwim, Bruno Schulz, Stanisław
Lem czy Ludwik Zamenhof, oczywistym się staje, jak ogromny wkład polscy Żydzi wnieśli w rozwój
kultury i nauki w Polsce.
Pod koniec XVIII w. oświecenie żydowskie, czyli Haskala, dało Żydom większą możliwość włączenia
się w ruch artystyczny Europy. Wcześniejsze zakazy talmudowe znacznie ograniczały możliwości
artystów żydowskich. W II połowie XIX wieku malarze zaczęli tworzyć coraz więcej portretów ważnych
osobistości, a od końca XIX i w pierwszej ćwierci XX wieku coraz więcej młodych malarzy żydowskich
podejmowało studia na najważniejszych uczelniach artystycznych, ulegając coraz to nowym trendom.
Artyści ci często pozostawali w polskich ośrodkach artystycznych takich jak Warszawa, Kraków, Lwów
czy Łódź, ale spora ich część wyjeżdżała na studia za granicę, głównie do Paryża współtworząc
bardzo dziś cenioną tzw. École de Paris.
Malarstwo polskich Żydów, często określane malarstwem żydowskim (choć jest to termin raczej
niedokładny), to bogactwo wpływów artystycznych i tematów. Wielu artystów podejmowało tematy
stricte związane z kulturą i religią Żydów (studiowanie Tory, modlitwa w synagodze, sceny rodzajowe
i religijne), jednak te tematy podejmowane były także przez malarzy polskich, którzy nie mieli
pochodzenia żydowskiego. Spora część malarzy tworzyła jednak głównie pejzaże, martwe natury,
portrety, odcinając się niejako od tematyki żydowskiej, a skupiając jedynie na poszukiwaniach
artystycznych.
Ten niezwykły rozwój malarstwa artystów żydowskich przerwała tragedia Holocaustu. Wielu wybitnych
twórców, często będąc jeszcze na początku drogi artystycznej, trafiło do obozów koncentracyjnych,
gdzie zostali pozbawieni życia. Nieliczni malarze po wojnie wrócili do Polski. Ci co ocaleli najczęściej
osiedlali się w Izraelu, Paryżu, czy Stanach Zjednoczonych. Jednak do dzisiaj ogromna część malarzy
żydowskich zajmuje bardzo ważne miejsce w polskiej historii sztuki, a ich dzieła są cenione przez
kolekcjonerów i muzea, osiągając na rynku często zawrotne ceny.
Wydanie pobrano 21611 razy.